روابط عمومی گرایش رسانه : مقاله نویسی در رسانه ها

مقاله نویسی در رسانه ها

 

استاد : گل بهار

گزارش چیست؟

گزارش در زبان انگلیسی To Report  خوانده می شود و همان گزارش دادن  است که از ریشه لاتین Reportare به مفهوم باز پس آوردن یا بازگشت اطلاعات گرفته شده است. که منظور از آن شرح و تفسیر کردن بخشی از اطلاعات می باشد.

گزارش آن است که از شرح، تفسیر، بیان، تحلیل مطالب و نیز علل مسائلی ویژه سخن گوید.

در یک تعریف دیگر گزارش اطلاع رسانی سازمان یافته یا ارائه نظر مشورتی در موضوع یا امری است که بر مبنای آن اطلاع و نظر، تصمیمی آگاهانه برای افراد امکان پذیر و فراهم گردد.

گزارش یا رپرتاژ، بیان توصیفی و تصویری یک واقعه یا موضوع است.

گزارش تلفیقی از خبر و تحقیق می باشد به اضافه بازسازی هنرمندانه صحنه ها، موضوعات، حوادث و واقعیات مهم زندگی اجتماعی که قسمت اخیر یعنی بازسازی واقعیات مهم اجتماعی بیشتر در مورد گزارش های تحقیقی صدق می کند. بر این اساس گزارشگر کسی است که برای تکمیل کردن اطلاعات مخاطب، بیشتر به بیان نحوه و علت و تبعات و حواشی جریان واقعه می پردازد و البته به عنوان ناظری هوشیار عمل می کند.

گزارش را باید یکی از کامل ترین فرآیندها در عرصه های مختلف دانست زیرا که در آن هم خبر هست و هم مصاحبه و و دیدگاه مقاله نویسی و و دانش و اطلاعات اجتماعی.

انواع گزارش : 1 مطبوعاتی 2 اداری 3 فنی -

1 گزارش مطبوعاتی 

عبارت است از بیان تشریحی یک خبر، رویداد یا موضوع اجتماعی که چون با تصویرو توصیف درآمیزد، جذابترو خواندنی تر و چون با تحقیق همراه شود ،مستند تر و پذیرفتنی تر میشود.

دکتر فرقانی گزارش مطبوعاتی را چنین تعریف می کند:

"گزارش شکل بسط یافته خبر است که می کوشد جزئیات و مسائل دور از دسترس در یک خبر صرف را برای خواننده بازگو کند. گزارش با تشریح عناصر خبری مختلف می کوشد به ویژه به دو عنصر چرا و چگونه بیشترین توجه را نشان دهد زیرا که کنجکاوی مخاطب، عمدتا حول این دو عنصر دور می زند."

"گزارش هنر بیان غیر مستقیم واقعیت هاست."

انواع گزارش مطبوعاتی

1 - گزارش کوتاه    2- گزارش بلند

گزارش کوتاه :

گزارشاتی که حجم کمی را اشغال کرده و همینطور به طورمعمول دارای یک محور هستند. در واقع هم اطلاعات با حجم کم و هم تلاش گزارشگر کمتر است .

انواع گزارش کوتاه :

گزارش خبری گزارش آزاد -

گزارش خبری :گزارشهای خبری گزارش وقایع و رویدادهایی نظیر موضوعات اجتماعی روز،تحولات فرهنگی،اقتصادی،سیاسی و ... شامل می شود و معمولا" بین 10 تا 35 پاراگراف بیشتر نیست و با ارزشهای خبری همراه است .

گزارش آزاد : محقق انتخاب سوژه کرده و گزارش را با نظر شخصی خود ارائه می کند. ودر واقع برداشت های حسی وذهنی گزارشگر از پدیده های زندگی پیرامون او است.

2گزارش بلند: اصولا" محقق زمان طولانی را صرف تهیه آن کرده است بالطبع حجم آن بیشتر و نیازمند تدارک گسترده ای است.

انواع گزارش بلند :

گزارش از پدیده _ گزارش از رویداد _ گزارش خاص

گزارش از پدیده : این گزارش ها به پدیده های جالب و غیر خبری پیرامون گزارشگر ربط می یابد که مهمترین پدیده های گزارشی عبارتند از :

گزارش از شخص گزارش از فرایند گزارش ازمحل

گزارش از شخص : اشخاص گاه به دلیل ویژگی یا ویژگی های خاصی که دارند موضوع گزارشگران قرار میگیرند. خمیر مایه ی اصلی گزارش از شخص را مصاحبه با شخص در بر میگیرد. مثال : مخترع

گزارش از فرایند : فرایندها برخی عارضه های غیرخبری و جاری در جامعه هستندکه وجود آنها آثاری را در محیط زندگی ما میگذارند. مثال : قطع درختان، بارندگی یا  کمبود آب ، انتخابات

گزارش از محل : در این گزارش ها هدف گزارش ارائه تصویری از یک محل و یا یک محدوده ی مکانی است مثل زاینده رود موزه آسایشگاه و..... – –

گزارش از رویداد : در اطراف ما هر روز حوادث و وقایعی روی میدهد که ممکن است برای گزارشگر موضوع خوبی برای تهیه گزارش باشد.

گزارش ازرویداد هم شامل 2 قسمت است:

گزارش از مراسم (رسمی غیر رسمی ) و گزارش از حوادث (انسان محور و طبیعت محور )

گزارش از مراسم

گزارش از مراسم رسمی : مثال : افتتاحیه عروسی زوجین

گزارش از مراسم غیر رسمی : گلابگیری فارغ التحصیلی دانشجویان

گزارش از رویداد طبیعت محور : سیل و زلزله

گزارش از رویداد انسان محور : آتش سوزی تصادف

گزارش های خاص شامل

گزارش طنز

گزارش ویژه

گزارش تصویری

گزارش طنز: اصول و معیارهای گزارش بکار میرود ولی زبان و شیوه گزارش طنز است. مثل صرفا" جهت اطلاع

گزارش ویژه : همیشه به سفارش مخاطب تهیه میشود. این گزارشات از چالش دور هستند و لحن جانبدارانه نسبت به  سفارش دهنده دارند .مثل در شهر گزارش از ما

گزارش تصویری : همیشه کار عکاسان است.زمانی که وظیفه انتقال پیام از واژه یا سوژه به عکس محول شود گزارش تصویری شکل میگیرد.در واقع عکس گویاست به انضمام شرح عکس

2 -انواع گزارش اداری :

از نظر محتوی

الف گزارش توصیفی و توضیحی : شرح و توصیف موضوع براساس سلیقه نویسنده بدون در نظر داشتن سند و -مدارک لازم و غالبا" در خصوص مسائل روز می باشد و محل نشر آن غالبا" روزنامه های عامه پسند است.

ب گزارش تحقیق علمی : اینگونه گزارشات تحقیقی علمی در مجلات تحقیقی چاپ شده و صددرصد نیازمند سند و مدرک میباشد و موضوعات آن نیز تخصصی است .

تفاوت گزارشات تحقیقی وصفی با توضیحی

1- در مطالب آن است ،بطوریکه گزارشات تحقیقی علمی بر پایه موضوعات تخصصی است و در گزارشات توصیفی موضوعات مسائل روز می باشد.

2-در محل چاپ آن ، بطوریکه گزارشات تخصصی و تحقیقی علمی در مجلات و روزنامه های تخصصی چاپ ولی گزارشات توصیفی در روزنامه و مجلات عامه پسند

3-نیاز به سند داشتن. موضوعات و گزارشات تحقیقی علمی، به سند و مدرک نیاز دارد ولی گزارشات توصیفی نیاز ندارد.

گزارش  از نظر نوع ارتباط : به 4 دسته تقسیم میشوند . شفاهی کتبی تصویری تلفیقی

مزایای گزارش شفاهی : 1 امکان طرح فوری گزارش 2 امکان استفاده از نظرات شنونده 3 امکان استفاده از وسایل سمعی و بصری 4 تاثیر ارتباطات غیر کلامی 0 امکان هدف بخشی از گزارش براساس موقعیت .

معایب گزار ش شفاهی : احتمال ضعف در بیان محدودیت وقت برداشتهای متفاوت

مزایای گزارش کتبی : 1 زمان کوتاهتر 2 امکان تکثیرآن 3 امکان ضبط و بایگانی 3 حفظ سند آن 4 طبقه بندی

معایب گزارش کتبی : صرف هزینه و عدم امکان دریافت فوری

بطورکلی گزارش به سه دسته عمده تقسیم میشود :

1 گزارش مطبوعاتی -نوشتاری

2  رادیو

3 تلویزیون

رادیو : سرعت انتقال سریع با کلام.

تلویزیون : زمان بندی سریع، اعزام شدن گزارشگر، قدرت بیان و تصویر خوب . تصویر خوب گاهی نیاز به کلام مختصر دارد و جذابیت تصویر

 

ساختار گزارش های خبری تلویزیون

  همه فرآورده های خبری از نظر شکلی دارای ساختار مشخصی هستند که برنامه ساز را در تولید آنها راهنمایی می کند. از جمله این برنامه ها می توان به گفتار گوینده اصلی، گفتار گوینده کابین(گوینده نریشن)، گزارش رو به دوربین خبرنگار، مصاحبه و گزارش‌های خبری کامل اشاره کرد. همه این اقلام در یک کل واحد با عنوان بخش یا بولتن خبری که مخاطب، آن را به عنوان بخش اخبار می‌شناسد، پخش می‌شوند. گزارش خبری کامل  در شمار محصولات پیچیده خبری از نظر ساختار محسوب می شود و طبعاً نیاز به آشنایی هر چه بیشتر با شیوه های بکارگیری فنون سینمایی و تلویزیونی دارد. در این بخش از پژوهش، به معرفی ساختار کلی و فراگیر برای گزارشها می پردازیم و سپس استفاده خلاقه از تکنیک های برنامه سازی در اجزاء سازنده آنها را شرح می‌دهیم.

هر گزارش خبری از آیتم‌های ذیل تشکیل می‌شود:

1 – سکانس مونتاژی  ( 10 الی 15 ثانیه)

2 -  پلاتو گزارشگرTAND UP ( 20الی 25 ثانیه )

3 – نریشن و تصویر(VO 25الی 30 ثانیه(

4 – مصاحبه20 SB) الی 25 ثانیه(    

5 – پلاتو میانی20Bridge)  الی 25 ثانیه(        

6 – نریشن و تصویر 25VO) الی 30 ثانیه(

7 – مصاحبه20SB)   الی 25 ثانیه(

8 – پلاتو پایانیSU) 20 الی 25 ثانیه)

9 – سکانس مونتاژی ( 10 الی 15 ثانیه )

ساختار فوق با بررسی شمار کثیری از آثار گزارشی خبر ایران و جهان و با عنایت به آثار مستند برجسته و حتی با توجه به "هرم فرایتاگ"  که حکایتگر فراز و فرود قصه در آثار نمایشی تاتر و سینماست، حاصل شده است. آنچه در این ساختار پیشنهادی، حائز کمال اهمیت است اینکه در بهره برداری از آن، تنوع و خلاقیت بسیاری می توان منظور نمود. این تغییرات به سبک کار گزارشگر و ویژگی موضوع و زمان نهایی گزارش و ریتم کلی بولتن خبر مربوط می شود. برای مثال می توان از شمار پلاتوها کاست و بجای سه پلاتو آغاز و میان و پایان، فقط پلاتو آغاز و پایان را بکار برد. در مورد مصاحبه ها نیز چنین آزادی عملی وجود دارد. مثلاً  مصاحبه ها می توانند خردتر شوند و یا در میانه VO مورد استفاده قرار گیرند. کم نیستند گزارشگرانی که اهمیت سکانس مونتاژی را درک نمی کنند و آن را از ترکیب گزارش حذف می کنند.(درلوح فشرده شماره چهار، گزارش خبری با عنوان ارگ بم، نمونه ای جالب توجه از این نوع ساختار است)

برای درک کامل این ساختار و سایر اقلام خبری و توانمندی در تهیه آنها نیاز به شناخت اصول کاربرد تکنیک‌های مختلف می باشد. مثلاً کاربرد سکانس مونتاژی و یا ویرایش صحیح آیتم های تشکیل دهنده یک گزارش که منوط به آشنایی با نحوه کاربرد تکنیک‌های متنوع تدوین است و یا ضبط یک پلاتو ساده نیازمند آشنایی نسبی با ترکیب بندی تصویری و شیوه‌های نگارش در خبر و آشنایی با روش‌های اجرا در گزارشگری می‌باشد. در این قسمت به مهمترین مباحث فنی و تکنیکی برنامه‌سازی خبر تلویزیونی می پردازیم.

گزارش سخت خبر

منظور آن دسته از گزارشهای تلویزیونی است که جهت پوشش رویدادهای خبری فوری تهیه می‌شوند. حادثه آتش سوزی در بازار، تصادف مهلک در بزرگراه، دیدار مقامات بلند پایه سیاسی و...

در این برنامه‌ها، رویدادهای عینی و اصل واقعه مدنظر قرار‌دارند و انعکاس آن به منزله تحقق هدف است. در این گونه برنامه‌ها، تحقیق و پژوهش دامنه داری صورت نمی‌گیرد. ارائه یک یا چند مورد از شش عنصر خبری در گزارش برای سازنده کفایت می‌کند و چیزی بیش از آن مدنظر نیست. گزارش در این حالت سطحی، متمرکز بر اصل واقعه، بدون پرداخت حواشی و صرفأ به منظور انتقال اطلاعات مربوط به وقوع رویداد به مخاطب، آن هم در لحظات اولیه رخداد است. این نوع گزارشها هم برای تهیه سوژه‌ای که انتظار وقوعش نمی‌رود، کاربرد دارد و هم در مورد واقعه‌ای که منتظر وقوعش درساعت و لحظه مشخصی در آینده هستیم، استفاده می‌شود. به دلیل عدم فرصت کافی، در آن از افکت‌های صوتی یا جلوه‌های ویژه تصویری استفاده نمی‌شود. مصاحبه‌ها معمولأ با افراد حاضر در محل واقعه و به منظور مشخص‌شدن وتوصیف لحظاتی که دوربین قادر به ضبط آنها نبوده است، استفاده می‌شود.

 

گزارش نرم خبر

پتانسیل برخی حوادث به گونه‌ای است که نیاز به بررسی عمیق‌تر و آشکارسازی لایه‌های پنهان ماجرا دارد. لذا علاوه بر گزارشی که در ساعات اولیه رخداد تهیه و پخش می‌شود، برنامه‌های گزارشی دیگری نیز عرضه می‌شوند که از ظرفیت تحقیقاتی زیادی برخوردارند. در این نوع برنامه‌سازی‌های خبری، تحلیل و تفسیر رویداد و نگاه عمیق تر به موضوع اهمیت فوق‌العاده می‌یابند و نه اعلام اولیه و فوری آن. به این ترتیب سازنده می‌تواند فارغ از شتاب و فوریت گزارشهای ‌هارد آیتم به کار تهیه مشغول باشد. از نظر نیروی انسانی، اینگونه گزارشها معمولأ با حضور متخصصان فنی و هنری، اجرا می‌شوند. به طور مثال صدابردار، دستیار تصویربردار، متصدی گرافیک رایانه‌ای، کارشناس محتوائی و گاه تهیه کننده. برنامه سافت آیتم اغلب مستقل است و جزئی زنده یا ضبط شده از المانهای مربوط به یک موضوع خبری محسوب نمی‌شود. در مقابل، تجهیزات و امکانات فنی بیشتری برای آن درنظر گرفته می‌شود. امکانات نورپردازی، انواع میکروفنها، امکانات حرکتی مثل پروجیپ و استدی کم، استفاده از بیش از یک دوربین در صورت نیاز و دوربین مخفی و...

در تحقیقات، پژوهش کتابخانه‌ای و میدانی، هر دو مورد استفاده قرار می‌گیرند. کارشناسان و لوکیشن‌های مختلف که از تعدد و تنوع بیشتری نیز نسبت به‌هارد آیتم برخوردارند، در همین زمان پیش‌ بینی و مشخص می‌گردند. طرح و کپشن گرافیکی، تصاویر آرشیوی (شامل عکس و فیلم و سند مکتوب و مواد اینترنتی و...) از دیگر اقلام مورد بهره برداری هستند.

مسئول تهیه و تولید این نوع برنامه‌ها، خبرنگار متخصص است اما مواردی نیز از همکاری یک کارگردان با این قبیل برنامه‌ها مشاهده شده است. دلیل این امر، قابلیت‌های هنری است که با بکارگیری آنها می‌توان بسیاری از مفاهیم را بدون توسل به نریشن و مصاحبه عرضه کرد، ضمن اینکه جذاب بودن برنامه امری مهم و حیاتی محسوب می‌شود.

انواع گزارش(از نظر دکتر محمد مهدی فرقانی)

الف. گزارش خبری:گزارش از رویداد و حادثه، سخنرانی ها، کنفرانس ها، مجامع و مراسم مختلف، گزارش در باره خبری که اتفاق افتاده یا در شرف وقوع است یا در آینده اتفاق خواهد افتاد.

ب. گزارش تحقیقی یا اجتماعی: این نوع گزارش در مورد مسائل، مشکلات و واقعیت های مختلف اجتماعی با انتخاب موضوعات مناسب با شرایط خاص زمان و مکان و نیازهای عمومی تهیه می شود و از موثرترین و کارآمدترین انواع گزارش است.

گزارش تحقیقی از موثرترین و کارآمدترین انواع گزارش و در عین حال از دشوارترین وهنرمندانه ترین آنهاست. چرا که در این نوع گزارش باید ترکیبی از هوش و استعداد، آگاهی و اطلاعات، یافته های تحقیقی، واقعیتهای گاه تلخ و نیشدار، بیان هنرمندانه و جذاب، ذهن نقاد و روشن بین همراه با توصیف و فضاسازی، تشریح و تجسم، نثر زیبا، ساده، جذاب و روان، وحدت و انسجام میان موضوعاتفرعی مطرح در گزارش، قدرت تجزیه و تحلیل و جمع بندی و تلفیق، استفاده بجا و مناسب از کلیه عناصر دخیل در گزارش عاری از تعصب ها و حب و بغض های بیجا به کار گرفته شود تا بتواند یک معضل ، مسئله یا واقعیت اجتماعی را جراحی کندانگشت انتقاد دلسوزانه و خیرخواهانه بر آن بگذارد. درد را بشناسد، اذهان را نسبت به آن حساس و فعال کند و راه درمان و چاره را نشان دهد، که اگر چنین شد، هم مطبوعات چهره مردمی تری به خود می گیرند و هم اعتماد و در نهایت آرامش و اطمینان مردم جلب می شود و هم کارگزاران از واقعیات پیرامون خود اطلاع می یابند، اولویت ها و نیازها را می شناسند و در صورتی که توانایی و حسن نیت داشته باشند به چاره جویی بر می خیزند. در غیر این صورت عرصه را بر خود تنگ می بینند و در نتیجه پیوسته نوعی ساز و کار و خود اصلاحی را در جامعه پیشه خود قرار می دهند.

خاستگاه گزارش های اجتماعی جامعه و مسائل مردم است.این گزارش ها نیاز به بهانه خبری ندارند چون مسائلی را مطرح می کنند که هر روزه با آنها روبرو هستیم به دیگرسخن، برای اذهان مردم کاملا آشنا و قابل مطرح شدن است. در عین حال وجود بهانه خبری می تواند مثبت و تاثیرگذار باشد.

این نوع گزارش تحقیق عمیق تری نسبت به گزارش خبری دارد. حاصل تحقیقات پیچیده است چون بیان حقیقت نیاز به تلاش و تکاپو بسیار دارد. عینیت و بیطرفی و عدم گرایش و اعمال سلیقه جز لاینفک آنهاست.

سماجت و پیگیری گزارشگر و کنجکاوی و تحقیق خستگی ناپذیر در کسب آمار و توان تفسیر و تحلیل داده ها و ارائه آنها به صورت کاربردی برای مخاطب از ضروریات گزارش تحقیقی است. عملکرد شرکت های مضاربه ای  رشوه خواری  از نمونه  سوژه های این نوع گزارش ها است.

ج.گزارش از محل: این نوع گزاش به مماسبت بازدید از یک محل خاص که می تواند برای بخشی از مخاطبان جاذبه داشته باشد، مثل دیدار از یک شهر، منطقه یا بازدید از موزه ها، آثار باستانی، میراث فرهنگی و ... تهیه می شود و در جای خود از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

د. گزارش از شخص: این قبیل گزارش ها می تواند در باره اشخاص معروف، افراد مورد توجه عموم و کسانی که مردم نیاز به شناخت و آشنایی بیشتر با آنان دارند،حتی افراد گمنام و غیر مشهور که شخصیت، زندگی، کار یا خصوصیات آنان برای مخاطبان هم جاذبه دارد و هم بر اطلاعات و آگاهی شان می افزاید، تهیه می شود. تهیه گزارش درباره برخی از شاعران، نویسندگان، شخصیت های علمی، سیاسی و تاریخی، صاحبان برخی از حرفه ها و مشاغل، مخترعان، محققان و ... از نمونه های قابل ذکر هستند.

ه. گزارش سفر: این نوع گزارش ها در مطبوعات حایگاه ویژه ای دارند. بسیاری از گزارشگران در جریان سفر های حرفه ای خود به یافته ها و دست آوردها و نکات قابل ذکری دست می یابند که بیان هنرمندانه و عالمانه آنها می تواند برای مخاطبان جالب و خواندنی باشد. البته تهیه گزارش سفر با سفرنامه نویسی تفاوت هایی هر چند جزیی دارد.

و. خاطره نویسی: خاطره نویسی در واقع نوشتن گزارش مشاهدات و تجربیات روزمره نویسنده است که به ویژه به وسیله شخصیت ها و افراد ذی نفوذ و موثر و کسانی که در برهه ای از تاریخ، مصدر مشاغل حساس بوده اند یا در بطن رویدادها، تحولات و جریان های مهم و سرنوشت ساز قرار داشته اند، صورت می گیرد و همیشه جاذبه های خاص خود را دارد. زیرا بسیاری از واقعیات تاریخی، سیاسی و اجتماعی و فرهنگی فقط و فقط از این طریق قابل انتشار و در نتیجه قابل دسترسی برای عموم مردم است.

ز. گزارش علمی-تخصصی: گزارشی است که برای تشریح یک رویداد یا موضوع علمی در یک زمینه تخصصی خاص یا برای انعکاس غملکردها، فعالیت ها، موفقیت ها یا شکست های یک مرکز یا موسسه علمی-تحقیقاتی  تهیه می شود. تهیه گزارش درباره انجام یک عمل جراحی بیسابقه، کشف علمی، طراحی و تولید ماشین آلات تازه، ارائه تئوری های جدید در زمینه های مختلف علمی و ... از جمله موارد قابل ذکر است.

ح. گزارش مصور: گزارشی است که در آن ارائه اطلاعات و واقعیت ها از طریق تصویر(عکس) صورت می گیرد و به ویژه درمورد حوادثی از قبیل صحنه های مختلف جنگ ها و درگیری ها، کمک رسانی ها، زلزله، مراسم اهدای جوایز و موارد دیگری که جنبه تصویری موضوع قوی و برجسته است کاربرد دارد.

مقاله نویسی در مطبوعات

تعریف مقاله مطبوعاتی:

نگارش و توسعه عقیده، فکر و نظر با استفاده از موضوع خبری و بهره‌گیری از روشهای صحیح نویسندگی با رعایت نظم و ایجاز، مقاله مطبوعاتی نامیده می‌شود.

همانطور که یک نجار کار خود را به یک نقشه از پیش کشیده شده شروع می‌کند، نویسنده هم با یک ایده و طرح از پیش تعیین شده، شروع به نوشتن می‌‌کند.

بنابراین برای نوشتن یک مقاله مطبوعاتی و شکل گرفتن طرح و نقشه مقاله باید به سه سوال اساسی پاسخ داد که به آن مثلث طلایی نوشتن هم می‌گویند:

مثلث طلایی نوشتن:

1- چه می‌خواهم بگویم؟ (هدف پیام)

2- برای چه کسی؟ (مخاطب پیام)

3- از چه رسانه‌ای (کانال پیام)

"مطلبی که می‌نویسیم اعم از سبک کلاسیک یا مدرن، باید از هر نظر جذاب باشد. جذابیت موضوعی، جذابیت در تیتر، جذابیت در شروع، توزیع مناسب اطلاعات در بدنه، رعایت تعلیق و کشش ونهایتاً جذابیت پایان‌بندی. مثلث طلایی که رئوس آن را "هدف"،"مخاطب" و"کانال" تشکیل می‌دهد، در درون خود عوامل تاثیرگذار در این رابطه را معلوم می‌کند. این عوامل عبارتند از: "ایجاز و کوتاه‌نویسی، سادگی،  شفافیت و روشنی، استفاده از نقل قول، پیشینه و سابقه، استدلال و منطق‌، روایت، استعاره و مثال، رنگ و توصیف، مقابله و مقایسه، نشان دادن به جای گفتن، آمارواطلاعات" . برای تشریح عوامل فوق می توان به کتاب مثلث طلایی نوشتن برای مطبوعات مراجعه کرد

 

ویژگی‌های یک مقاله:

یک مقاله خوب دارای 10 ویژگی مهم است که باید هنگام نوشتن، به آنها توجه شود:

1- کوتاهی و ایجاز: یعنی اقتصاد هزینه کردن کلمات

2- سادگی، شفافیت و روشنی: همه کس فهم بودن یک مقاله، بسیار مهم است.

3- استفاده از نقل قول: از یکنواختی مقاله و متکلم وحده شدن نویسنده، جلوگیری می‌کند.

4- پیشینه و سابقه: به مقاله قوت و قدرت می‌بخشد و گاه تناقض‌ها را آشکار می‌کند.

5- استدلال و منطق: پایه‌های مقاله با استدلال محکم می‌شود.

6- استفاده از روایت، مثال و استعاره: از سنگینی مقاله می‌کاهد. با این وجود بر خلاف رمان که جنبه تخیل هم می تواند داشته باشد، در مقاله باید به جنبه عینی و واقعی آن توجه شود.

مثال: درخت بلند آرزو، تازه مثل باران، از کوزه همان برون تراود که در اوست، هر چه بگندد نمکش می‌زنند و ...

7- رنگ و توصیف: مصالح نویسنده، کلمه است.  و با استفاده از رنگ و توصیف به مقاله جان می‌بخشد. با این وجود، در مقاله‌های خبری کمتر مورد استفاده قرار می‌گرد.

8- مقابله و مقایسه

9- نشان دادن به جای گفتن

10- آمار و اطلاعات: اگر مقاله را به سفره تشبیه کنیم، همه ویژگی‌های نام برده شده جنبه مخلفاتی مثل سوپ، نمک، سالاد و ... را دارند که برای افزایش اشتها به کار می‌روند اما «آمار و اطلاعات» حکم غذای اصلی را دارد. در عین حال اگر ارائه آمار و اطلاعات در مقاله کنترل نشود، کم و به ویژه زیاد بودن آن، تبدیل به نقطه ضعف خواهد شد. چرا که مقاله پیش از اینکه ریاضیات باشد، داستان است.

 

ساختار مقاله

نویسنده در فرآیند تولید مقاله به جایی می‌رسد که همه چیز آماده است و این سوال پیش می‌آید که حالا از کجا باید شروع کرد؟

ساختار و شیوه نگارش مقاله به این ترتیب است:

1- شروع جذاب

2- پایان به یاد ماندنی

لانگ فیلد می‌گوید: شروع کردن هنر بزرگی است اما بزرگتر از آن، هنر تمام کردن است.

3- سازماندهی: حکم رفو کردن را دارد. که به سبک و سیاق و هنر نویسنده مربوط می‌شود.

مسیرهای سوژه‌یابی در خبر

در این بخش به این سوال پاسخ می‌دهیم که ایده‌ها برای نوشتن مقاله از کجا می‌آیند؟

اصولأ خبرنگار از راههای مختلف، سوژه مناسب خبری را می‌یابد. بعضی از این مسیرها، حوزه داخلی را در بر می‌گیرند و شماری به حوزه‌های خارج از مرکز مربوطند:

الف :  اعلام در خواست شفاهی یا کتبی سازمان، نهاد یا موسسه‌ای برای انجام مصاحبه

ب :  درخواست یا پیشنهاد سردبیر حوزه، مدیرارشد و...

پ :  ذوق، سلیقه، علایق و حساسیتها و زمینه تحصیلات خبرنگار

ت :  توجه به رسانه‌های عمومی مثلاً خواندن صفحه ای از روزنامه             

ث :  دیدن سایت آژانسهای خبری محلی(استانی)، ملی ویا بین‌المللی

ج :  شنیدن یک شایعه (که در امر سوژه‌یابی به سر نخ معروف است)

چ :  فرا رسیدن مناسبتهای تقویمی، سررسید زمان وعده‌های مسئولان دولتی و ....

ح :  حوادث آنی و غیرمنتظره.

خ :  رابطین خبری مستقر در حوزه عملیاتی، خبرنگاران سایر رسانه‌ها، روابط عمومی‌ها

د :  پیام‌های مردمی

ذ: شم خبری

ر: دفترچه سوژه

منبع بی‌کران الهام در نوشتن مقالات، «مردم» هستند. ارتباط نزدیک با مردم و کنجکاو بودن نویسنده از عوامل مهم خلق ایده‌های خوب است. در عین حال یک نویسنده خوب، همیشه عینکی برای خوب دیدن دارد. اگر همه مردم به اطراف خود نگاه می‌کنند، یک خبرنگار و نویسنده خوب فقط نگاه نمی‌کند بلکه «دیدن» را تمرین می‌کند. دیدن مهمتر از نگاه کردن است

افزون بر این، منابع متعدد دیگری نیز وجود دارند مانند احزاب و گروهها و جمعیتها و اصناف، بانکهای اطلاعاتی، آرشیوها و کتابخانه‌های سایر رسانه‌ها، نیروی انتظامی، خاطرات و خطرات شخصیتهای شناخته ‌شده و حتی سفارتخانه‌ها.

سیر تهیه خبر با یافتن سوژه آغاز می‌شود. معمولأ در این مرحله باید آن را به تائید سردبیر حوزه خبری رساند. سردبیر سرویس، فردی است با سابقه و دارای تجربه فعالیت در حوزه‌های مختلف خبری. سردبیران همه حوزه‌های تحریریه خبرنگاران، در جلسه‌ای که صبح هر روز به ریاست مدیر اخبار داخلی تشکیل می‌شود، گزارش های پیشنهادی خبرنگاران خود را مطرح می‌کنند، ضمن اینکه سوژه‌های مناسب دیگری را که از قلم افتاده ‌است مورد بررسی قرار می‌دهند. در نهایت تعدادی آفیش برنامه برای همان روز تائید و در سه نسخه تنظیم و برای اجرا به : خبرنگار و مسئول اکیب تصویر‌برداری و مسئول حمل و نقل مرکز، ارائه می‌گردد. در نهایت برنامه با هماهنگی این سه بخش، به اجرا در می‌آید.

گردآوری اطلاعات

سوژه یابی و تحقیق و پژوهش دو رکن اصلی مقاله نویسی است.

همیشه باید سوژه‌ها را یادداشت برداری کرد. نباید سوژه‌ها را روی جاده لغزنده حافظه رها کرد.

نکته مهم: دفترچه یادداشت خبرنگار همانند حساب بانکی یک نویسنده است. و یا مثل صندوق یک شعبده‌باز.

 

انواع تحقیق و پژوهش

1- تحقیق کتابخانه ای

2- تجربه شخصی

3- مشاهدات میدانی

4- آرشیو شخصی

5- آرشیو روزنامه

6- اینترنت

اصولأ در تمام زمینه‌های علوم ریاضی، تجربی و انسانی، سه نوع پژوهش مورد استفاده قرار می‌گیرد که عبارتند از: تحقیق کتابخانه‌ای، تحقیق اجتماعی و تحقیق تجربی. سایر روش هایی که به عنوان انواع دیگر تحقیق از آن ها یاد می شود در واقع جزیی از همین سه نوع است:

 الف - تحقیق کتابخانه‌ای:

در این نوع تحقیق، خبرنگار، منابع مختلف مکتوب و آرشیوی اعم از کتاب، نشریه، عکس، اسلاید، میکروفیلم، فیلم، نوار ویدیو و مطالب اینترنتی را مد نظر قرار می‌دهد و اطلاعات لازم در خصوص موضوع مورد تحقیق را کسب می‌کند.

در برنامه‌های تلویزیونی و از جمله گزارشات خبری تلویزیون، نیاز به نمایش عینیات و تصاویرآن پدیده، اصلی مسلم است. لذا تحقیق کتابخانه ای صرفاً مقدمه کار است و نه اساس آن. البته از نظر نباید دور داشت که بسیاری از اقلام صوتی تصویری مورد نیاز گزارش های نرم خبر را معمولاً در آرشیوها می بایست تهیه کرد.

ب‌ - تحقیق اجتماعی :

      این نوع تحقیق که به میدانی نیز شهرت یافته‌ است مستلزم حضور محقق در عرصه رویدادهاست تا به این ترتیب، تجربه‌ دیداری و شنیداری نیز از موضوع حاصل شود. انتخاب چهره‌ها، صدا‌ها، مکانها، افراد، نشانیها، تلفن و مصادیق و ... از جمله ضرورتهایی هستند که با این روش، پژوهشگر به آنها دست می‌یابد.

   ج- تحقیق تجربی:

این نوع تحقیق در عرصه‌های پزشکی و زیست‌شناسی شناخته شده‌تر است. در تحقیق تجربی نقش کاتالیزور یعنی عاملی که با نفوذ در یک سیستم، فرآیند حرکتی آن را سرعت می‌بخشد، مهم است. تحقیق تجربی در هنرهای تصویری خصوصأ تلویزیون و سینما سابقه‌ای طولانی دارد. در این نوع تحقیق، خبرنگار رویدادها را از نزدیک نظاره می‌کند. اما بر خلاف پژوهش اجتماعی، ناظری بی‌طرف نیست بلکه در نحوه رخدادها یا تسریع آنها، تاثیرگذار است، یا در آنها شرکت می‌کند. آثار مایکل مور فیلمساز آمریکایی حاوی چنین تحقیقی است. برای مثال در مجموعه فیلم های "حقیقت تلخ"وی تلاش می کند موقعیتی خلق کند و آنگاه عکس العمل دیگران در ارتباط با آن را روی نوار ضبط کند. در یکی از این فیلم ها درختچه ای را برای کاندیداتوری انتخابات ایالتی در آمریکا معرفی می کند و از مردم می خواهد که به آن رای دهند. این کار بهانه مناسبی برای دریافت واکنش مردم و همچنین جلب توجه مخاطب برای عمیق شدن در وضعیت انتخابات آمریکا و آگاهی از اشکالات آن می شود.

 

تفاوت مقاله خبری و غیر خبری

 

تفاوت در مقاله‌های خبری و غیر خبری به عاملی به نام «خبر» خلاصه می‌شود. تفاوت در ارزشهای خبری، عناصر خبری و دروازه بانی خبر است.

مقاله خبری: خبر را به اندیشه و دیگاه نویسنده گره می‌زند.

مقاله غیر خبری: خلاقانه، با موضوعات غیر خبری و فیچر است. درباره سبک زندگی و ..

 

تیتر نویسی

تیتر خوب تیتری است که تکلیف خواننده را با مقاله (خواندن یا نخواندن آن) روشن می‌کند. در عین حال یک تیتر خوب، ویژگی‌های دیگری نیز دارد. از جمله:

ویژگی‌های تیتر مناسب:

1- خواننده را اسیر و توجه او را جلب می‌کند. 2- موضوع را نشان می‌دهد و مقاله را تعریف می‌کند.

3- خواننده را برای پیگیری مقاله وسوسه می‌کند.  4- تصویری مناسب از مقاله ارائه می‌دهد.

5- روشن و قابل فهم است.    6- از نظر نگارشی صحیح است.

7- قوی و تاثیر گذار باشد.   8- دست اول است

 

انواع مقاله  و گزارش نویسی

سایبری	تصویری (تلویزیون)	صوتی   (رادیو)	نوشتاری	از نظر
متوسط	زیاد	زیاد	کم	دربرگیری(تیتراژ)
دارد	ندارد	ندارد	زیاد	هزینه مخاطب
هست	نیست	نیست	نیست	چندرسانه ای بودن
زیاد	کم	کم	کم	امکان بازخورد
داریم	نداریم	نداریم	داریم	امکان کپی یا تکثیر
دارد	ندارد	ندارد	ندارد	امکان اصلاح
ندارد	دارد	دارد	دارد	هزینه تولید
ندارد	دارد	دارد	دارد	هزینه ساخت
ندارد	دارد	دارد	دارد	هزینه تجهیزات
ندارد	دارد	دارد	ندارد	مهارت تجهیزاتی

 

خبر: گزارش عینی از واقعیت است که دارای یک یا چند ارزش خبری بوده و تابع عوامل درون و برون سازمانی باشد.

گزارش نویسی رسانه های جمعی:  1- مکتوب  2-صوتی  3 -تصویری(تلویزیونی)   4- سایبری

تعریف گزارش : عبارتند از شرح و توصیف و بررسی همه جانبه موضوع . گزارش کاملترین فرایند روزنامه نگاری است که می تواند شامل خبر، مصاحبه و عکس باشد.

 

مراحل تهیه فرایندهای خبری (گزارش) : 1-سوژه یابی 2- گردآوری(inpute ورودی ،تولید خبر یا موضوع، کسی که خبر تولیدمی کند. خبرنگار یا گزارشگر)

3-ویرایش 4- پخش(out put سردبیر، خروجی یا انتشار)

 

خبرنگار: شخصی که یک خبر یا حادثه یا واقعه را در اولین زمان  گزارش می دهد، بدون اضافه کردن شاخ و بلرگ و حاشیه اضافه کردن خبری را ارائه می دهد و به دنبال چرایی ماجرا می گردد.

 

انواع گزارش از نظر رسانه ای

1-   مکتوب    2- صوتی  3-  تصویری  4- سایبر

گزارش : 1- مطبوعاتی  2-اداری   3- فنی

گزارش مطبوعاتی(رسانه ای): عبارتند از بیان تشریحی یک خبر،رویداد یا موضوع اجتماعی و.... که چون با تصویر و توصیف درآمیزد جذابتروخواندنی تر و چون با تحقیق همراه شود مستندتر یا پذیرفتنی تر می شود.

انواع گزارش مطبوعاتی: 1- خبری   2- آزاد(کوتاه  - بلند)

تعریف اول گزارش خبری: ملزم است اطلاعات اولیه را به ما بدهد و هفت ارزش خبری را داشته باشد و باید خبر تازه باشد.

تعریف دوم گزارش خبری: یکی از فرایند نوشتاری در مطبوعات و صوتی و تصویری در خبر رادیوو تلویزیون است که ضمن بیان رویداد یا موضوع یا مناسبتی تنها به موضوعاتی می پردازد که در چهرچوب محدودیتهای خبری رسانه باشد. این محدودیت شامل رعایت ارزش خبر،عناصر خبر، دروازه بانی خبر و...می باشد.

گزارش آزاد: گویی که گزارش رسانه ایست و در همان بستر رسانه انتشار می یابد و یا پخش می شود اما ضرورتی به رعایت محدودیتهای جاری در خبر ندارد به دیگر معنا هیچکدام از این چهارچوبهای خبری برای گزارش آزاد الزام آور نیستند.

سوژه: مفهوم،ایده و چکیده موضوع و عصاره آن به شمار می رود و یا همان مضمون گزارش است وآن را در یک جمله یا عبارت خلاصه یا بیان نمود.

مثال: گران شدن نرخ هواپیما←بدون فعل یا یک عبارت    

جنگ موصل با پیروزی ارتش عراق به پایان رسید←با فعل یا همان جمله

نکته : سوژه اولین گام یا مرحله در شکل گیری یک گزارش است.

ویژگیهای سوژه

 1- تازه باشد  2-بکرباشد(به سوژه تکراری اززاویه جدید نگریسته شود.مانند کودکان کار که از زاویه اجتماعی یعنی که چطور کودکان کار می شوندو از زاویه آموزش و پرورش یعنی حق تحصیل برای این کودکان)   3-جالب و جذاب باشد.  4- در محدوده اولویتهای صاحب رسانه باشد.    5 - قابل اجرا باشد.  6- سوژه های ذهنی و عینی داشته باشد.  7- تابع ارزشهای خبری باشد.

انواع سوژه

1-   سوژه های عینی: بخش قابل توجهی از تولیدات رسانه ای ما را تشکیل می دهد.منظورسوژه هایی است که به راحتی قابل دسترس و ارائه است. مثل افتتاح بزرگترین کارخانه سیمان در درود

2-   سوژه های ذهنی : به راحتی قابل وصول نیستند و نمی توان آنها را با توصیف و تشریح و تشبیه با سهولت به مخاطب معرفی نمود. برای مثال سوژه با عنوان کسب حلال

 

نکته:مثلث خبری عبارت است از: 1- مخاطب  2- کانال  3- هدف

 

منابع سوژه یابی

1-شایعه   2- مردم(مهمترین منبع سوژه یابی با مردم در ارتباط بودن است)   3-شم خبری     4-نشریات روزانه      5- روابط عمومی سازمانهای حوزه خبری           

6-سازمانها،موسسات و نهادهای خصوصی و دولتی  7- سفارتخانه ها   8- دفترچه سوژه 9-خبرگزاری وسایتهای خبری  10-مناسبتها(الف- تقویمی ب- نقل قول یا قول و قرار مسئولین)

 

خبر ، گزارش و مقاله

گزارش: برای گفتن سوژه نیاز به یک خبر یا بهانه دارد

نکته : انواع گزارش عبارتند از 1-سردبیرمحور(معادل مقاله در مطبوعات)  2-سردبیرمحور

گردآوری: همه اطلاعاتی که برای برنامه نیازمندیم.

 

انواع پژوهش: 1- کتابخانه ای (اسنادی)   2- اجتماعی (میدانی)  3- تجربی

پژوهش کتابخانه ای(اسنادی)

مزایای آن سهل الوصول، مجانی ،حجم زیاد و گسترده ومعایب آن به روز نیست و نیاز به راستی آزمایی دارد.

پژوهش میدانی

مزایا: درست ،دقیق و قطعی    و معایب: هزینه بر و زمان بر

پژوهش تجربی

از علم تجربی گرفته شده است.مزیت آن این است که حقیقت پنهان معین می شود. معایب آن بسیار پرهزینه، وقت گیر و خطرناک است.

انواع گزارشگر: 1- از دور   2- از نزدیک   3- درگیر می شود

آیتمها و عناصر تشکیل دهنده گزارش

1-توصیف و تشریح    2- صنایع ادبی  3- مصاحبه  4- اطلاعات(آمار)←سبک خبرنویسی(روایت)

ساختار گزارش تلویزیون(TVاستاندارد)

1- سکانس مونتاژی :عبارتند از مجموعه ای از تصاویر و اصوات به ظاهر بی ارتباط با هم که وقتی کنار هم قرار می گیرندمفهوم واحد و مشخصی را به مخاطب انتقال می دهند. دو کاربرد دارد: الف- القاء مفهوم    ب- ایجاد جذابیت و کشش

2-پلاتو    3- گفتار متن و تصویر   4- مصاحبه      5- پلاتو میانی   6-گفتار متن تصویری          7- مصاحبه  8- پلاتو میانی  9- سفارش مونتاژی

مثال:   تیتر ← آتش سوزی در بازار تهران         (سبک هرم وارونه)

لید: در آتش سوزی دوشنبه شب بازار تهران 10 نفر کشته ، 15 نفر مجروح و یکصد میلیون ریال خسارت ببار آورد.

متن: به گزارش حسینی خبرنگار سازمان صدا وسیما این آتش سوزی ساعت 21 در راسته عطاران بازار رخ داد. واحدهای آتش نشانی مستقر در محدوده مجاز بازار پس از سه ساعت به محل رسیدند و به خاموش کردن حریق پرداختند. محمدی مدیر واحد شماره 3 آتش نشانی ضمن اعلام موانع ترافیکی به عنوان دلیل اصلی تاخیر در اطفا حریق افزود: ماموران این سازمان در همه نقاط شهر بصورت 24 ساعته آماده ارائه خدمات به تمامی شهروندان هستند.

بک گراند : لازم به ذکر است که سال گذشته آتش سوزی مشابهی در راسته چینی فروشان بازار رخ داد که خسارت مالی و جانی داشت.

تیپهای مصاحبه شونده

1-   مسئول و متولی : کارفرما- مقام – مدیردولتی  که مثبت صحبت می کند.

2-   کارشناسان: یا مثبت هستند یا منفی

3-   شاهد عینی : از نزدیک واقعه را دیده است.

4-   طرفین درگیری: راننده ماشین تصادف کرده است.

5-   مصاحبه مردمی : از مصاحبه مردمی استفاده نمی کنیم.

 

کاربرد عکس در خبر

1-   تزیینی  2- مکمل  3- بدون شرح( تک عکس – مجموعه عکس)

 

تفاوت نرم خبر و سخت خبر

ردیف	از نظر	Hard  News	Soft  News
1	تحقیق	میدانی (فقط هنگام اخذ گزارش در عمل)	انواع تحقیقهای سه گانه
2	رویداد	حادثه محور	فرایند محور
3	عناصر خبری	What/When/Where/Who	How/ Why
4	مصاحبه شونده	شاهدعینی/مردمی/طرفین درگیری	کارشناس/ متولی
5	زبان	رسمی	غیررسمی/ صمیمانه
6	زمان انتشار یا پخش	کوتاه (حداکثر 24 ساعت)	زمان گسترده و طولانی
7	زمان تولید	حداکثر چندساعت	چند روز
8	زیبایی شناسی	در درجه دوم اهمیت	در درجه اول اهمیت
9	بهانه خبری	نمی خواهد	می خواهد(افکارعمومی باید آماده باشد)
10	سوگیری	نباید داشته باشد	نباید داشته باشد
11	چندصدایی	تک صدایی	چندصدایی

 

نکته : در وقع باید مصاحبه بر مبنای بیطرفی و چندآوایی می باشد

 

مصاحبه Interview

عبارت است از فرایند گفتگوی دو یا چندنفره برای کسب اطلاعات و درج در رسانه های جمعی برای تنویر افکارعمومی.

انواع مصاحبه از نظر رسانه: 1- رسانه ای- خبری     2-غیررسانه ای

انواع مصاحبه از نظر مواجهه: 1- بی واسطه ، که به دو صورت است الف- مصاحبه با قرار قبل           ب- درگاهی در مواقعی مانند بعد از مذاکرات و جلسه مثل اتمام جلسه مجلس

2-با واسطه: مانند تلفن، نامه و چت

سئوال: کدامیک از انواع مصاحبه را در بهترین شرایط دارد؟ با ذکر دلیل                                   

پاسخ: مصاحبه با قرار قبلی. اصلی ترین دلیل آن بیان غیرکلامی است.

 

انواع مصاحبه از نظر تحقیق: 1- بدون تحقیق  2- با تحقیق (کتابخانه ای یا اسنادی،میدانی،تجربی)

 

مصاحبه بدون تحقیق شامل : 1- آرمه (الف-آغاز  ب- راه حل ج-موانع   د-هدف)                     2-عناصر خبری(what-  where- when- How- Why-Who)

مثلث طلایی مصاحبه: 1- کانال(مثلا مصاحبه رادیویی یا تلویزیونی) 2- نوع مخاطب  3- هدف

 

مصاحبه

انواع مصاحبه از نظر محتوا: 1- عمقی و تک موضوعی   2-سطحی و چندموضوع

مصاحبه از نظر تعداد افراد شرکت کننده: 1- فرد با فرد   2-فرد با جمع   3- جمع با فرد 4-جمع با جمع

مقدمات اجرای مصاحبه شامل شش مرحله است:

1-   موضوع   2- مصاحبه شونده(الف- کارشناس یا متخحصص ب- فتوژنیک یا بیان غیرکلامی) 3-پژوهش  4- ترتیب و تنظیم سئوالات  5- انتخاب نوع مصاحبه 6- انتخاب مکان و زمان

انواع سئوالات: 1-یادآورنده  2- تحلیلی  3-احساسی  4- بسته  5- باز 6-هدایت شونده  7-سرنخ گیر

پیش مصاحبه

جلسه هماهنگی بین مصاحبه شونده و مصاحبه کننده به منظور توجیه نقش مصاحبه شونده ها و حوزه سئوالات مورد بحث از آنها و ایجاد فضای اعتماد و اطمینان به آنها