روابط عمومی گرایش رسانه : سیاست خبری

سیاست خبری

عنوان درس دارای دو کلیدواژه است که یکی مفهوم سیاست یا سیاستگذاری و دومی مفهومی به نام خبر دارد.

اولین سئوالی که با مشاهده عنوان درس به ذهن می رسد این است که اصولا" به چه چیزی خبر گفته می شود و چرا اهمیت دارد. مهمترین علتی که باعث شده خبر اهمیت پیدا کند تغییر مفهوم قدرت و امنیت است. قدرت دیگر صرفا" قابلیت نظامی نیست. چرا که این نوع قدرت هزینه بر و هزینه ساز است.

دانش چه در مفهوم مدرن و چه در مفهوم پست مدرن و فوکوئی آن واجد ارزش والایی است. در مفهوم مدرن مفهوم دانش و اطلاعات بصورت عام و خبر بصورت خاص باعث ایجاد قدرت برای دارنده آن می شود. به این معنا که هر کسی اطلاعات بیشتری در اختیار داشته باشد به همگان میزان دارای قدرت بیشتری برای اعمال به دیگران است.

دانش در مفهوم فوکوئی آن به معنی تولیدکننده یک نظام دانایی خاص است و باعث تحکیم نوع خاصی از قدرت می گردد که تامین کننده منافع تعریف کنندگان ساختار قدرت است.بنابراین از هر زاویه ای به دانش، اطلاعات و خبر نگاه کنیم شاهد ارتباط تنگاتنگی با مفهوم و مقوله قدرت و امنیت خواهیم بود.

 

تقسیم قدرت به دو نوع سنتی و مدرن

در دوره سنتی مهمترین بازیگر عرصه اجتماعی دولت بوده و بصورت سنتی اعمال قدرت می کرد.اما در نگاه مدرن دولت همچنان بازیگر اصلی عرصه اجتماعیست لاکن بازیگران دیگری نیز به این عرصه اضافه شده اند. قدرت در این دوره فقط نظامی نیست. اطلاعات و خبر قدرت است. یعنی خبر به گونه ای سیاستگذاری می شود که بیشترین قدرت را تولید کند. همانند خبرگزاریهای مختلف.

قدرت چیست؟

عبارت است از توانایی واداشتن دیگران به انجام یک عمل برخلاف میل آنها و یا عکس.

قدرت را می توان به بخشهای مختلفی تقسیم کرد: 1- سخت 2- نرم 3- هوشمند

در قدرت نرم و هوشمند استخوان بندی قدرت براطلاعات، دانش و خبر است. به همین منظور در سیاستگذاری خبری تلاش بر این است که خبر به گونه ای تولید شود که بیشترین سود و منافع را برای تولیدکننده داشته باشد. در این ارتباط سیاستگذاری در مدیریت، تصمیم گیری، مراقبت، تعیین استراتژِی، بودجه بندی، سازماندهی، کنترل و هدایت آمده است. به عبارت ساده تر سیاستگذاری را می شود در برنامه ریزی، طرح ریزی و اتخاذتصمیم در جهت پیشبرد اهداف تعریف کرد.

نکاتی که باید در سیاستگذاری به آن توجه داشت

1-پتانسیل و اهداف سازمانی تولیدکننده خبر. یعنی هدف تهیه کنندگان خبر چیست و چقدر امکانات اعم از مادی و معنوی در اختیار دارد.

2-توجه به محیط درونی. یعنی چه افرادی دست اندرکار تهیه خبر هستند. چه زمینه های فکری، فرهنگی، ارزشی، اعتقادی، اقتصادی و سیاسی دارند. هر فردی که دست اندرکار تهیه خبر است ممکن است منافع خاص خود را نمایندگی کند.

3-توجه به محیط بیرونی. هم برای جمع آوری و هم برای انتشار خبر. یعنی هر محیطی دارای شرایط اقتصادی خاص خود در جهت جمع آوری خبر است و هر خبری را در هر شرایطی نمی توان منتشر کرد.

پارامترهایی که در سیاستگذاری خبری باید مورد نظر قرار گیرند نکات ذکرشده بودند.

تفاوت برنامه ریزی و سیاستگذاری خبری

1-سیاستگذاری مقدم بر برنامه ریزیست. یعنی اول باید سیاستگذاری مشخصی داشته باشیم تا بتوانیم برای تحقق آن برنامه ریزی کنیم.

2-سیاستگذاری بیشتر یک امر معنویست. یعنی با فلسفه رسانه، فلسفه خبر، فلسفه ارتباطی و فهمی که از مخاطب داریم سروکار دارد. ضمنا" فلسفه روانشناختی و علم اجتماعی در این بخش معنا پیدا می کند. در حالیکه برنامه ریزی با تکنیک و فن شامل اعتبارات، نیروی انسانی وزمان ارتباط حتی با اعدا و ارقام و علم اقتصاد و مدیریت سروکار دارد.

3- سیاستگذاری اهم از برنامه ریزی است. یعنی برنامه ریزی وقتی محقق می شود که سیاستگذاری درستی پشت آن باشد.

 

تعریف خبرنگار

خبرنگار کسی است که با اتکاء به ذوق و استعداد شخصی پس از گذرانیدن دوره آموزشی و تخصصی و همچنین با توجه به مسئولیت اجتماعی که این حرفه بر عهده او می گذارد وظیفه کسب ، تهیه، جمع آوری و تنظیم اخبار و انتقال آنها از طریق وسائل ارتباط جمعی به مخاطبان را بر عهده دارد. تطبیق با چنین شرایطی است که آموزش تخصصی و آگاهی از مفاهیم علمی به عنوان یک ضرورت اساسی رخ می دهد.

سازمان یونسکو به عنوان سازمان علمی،آموزشی و فرهنگی ملل متحد در اعلامیه سال 1978 در جهت تقویت صلح جهانی و تفاهم بین المللی نقش رسانه خبری را تبیین کرد. از جمله لزوم تربیت اخلاقی و اجتماعی روزنامه نگاران مورد تاکید قرار گرفت و مجموعه ای از اصول اخلاقی به آنان ارائه شد. در این مجموعه آزادی مبادله اخبارو اطلاعات به عنوان یک حق اساسی تلقی شد. در این اعلامیه ضمن تاکید بر منشور جهانی سال 1948 سازمان ملل متحد تصریح شده است که بر اساس این قوانین خبرنگاران و مطبوعات باید منتهی درجه کوشش کنند تا اخبار و اطلاعاتی که در اختیار عموم می گذارند صحیح، دقیق و معتبر باشد.

خبرنگاران و سردبیران باید در صحت اخباری که بدست می آورند تحقیق و تعمق داشته باشند و نباید حقیقتی را تعمدا" تحریف یا مخدوش کنند و همچنین هیچ نوع مطلبی را از نظر مردم مکتوم نگهدارند.

علت یا علل انتشار خبر

1-مچ گیری  2- دسترسی به اطلاعات و آمار دقیق     3- سنجش بازخورد

4-آگاهی شخصی    4- نیاز حکام به اطلاع رسانی  6- ایجاد امنیت در جامعه

همه اینها با هدف خاصی دنبال می شود.

 

مدلهای سیاستگذاری

1-مدل الگوریتمی      2-مدل هوریستیک

مدل الگوریتمی یا خطی :در این مدل رسانه داری یک مسئولیت و رسالت ثابت و معینی است و در یک قالب مکانیکی قرار دارد و در برابر تغییر ساختار مقاومت می کند. جهت گیری از ابتدا روشن و مشخص و قابل پیش بینی است. راههای رسیدن به هدف از پیش تعیین شده و برنامه ریزی شده است. مثلا" وقتی سخن از برنامه ریزی  کامپیوتری به میان می آید پیش فرض مشخص برنامه ریزی مشخصی نیز دارد. این الگو فقط وظیفه خود را انتقال پیام می داند. حرف اول و آخر در این مدل صرفا" انتقال خبر است نه چیز دیگری.

مدل هوریستیک یا هم پایانی یا چندپایانی:این مدل معتقد است پیش فرضها از خود واقعیت مهمتر است. ذهنیت از واقعیت اهمیت بیشتری دارد. فهم مخاطب در این مدل از پیام از خود پیام مهمتر است. در انتقال خبر یا پیام باید زمینه متن را مد نظر داشت.یعنی که این متن چیست؟ شرایط فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعیست که زمینه ذهن مخاطب را تشکیل می دهد. در این مدل تغییرات پرشتاب در نظر گرفته شده است. تغییراتی هم بر خود رسانه تاثیر می گذارد و هم بر شرایط انتقال خبر و هم بر مخاطب آن موثر است. اهداف مبهم فلسفی و کلی و راههای رسیدن به آن نیز متنوع است. این نگاه رسانه محور یا پیام محور نیست بلکه در کنار توجه به رسانه یا خبر به مخاطب وساخت ذهنی جامعه هم اهمیت دارد.

 

مراحل سیاستگذاری در رسانه های خبری

شکل ویژه کارهای خبری یعنی تغییرات سریع و مداوم و پیدایش وضعیتهای جدید و نو و نیاز به خلاقیتها به موقع، باعث شده سیاستگذاری در این مورد شکل خاصی به خود بگیرد. در یک مقایسه می توان سازمان خبری را همچون بخش اورژانس بیمارستان دانست که در آن هر لحظه بیمار خاص با وضعیتی خاص وارد می شود.

سیاستگذاری در رسانه های خبری به شکل قراردادی به شش مرحله به شرح ذیل تقسیم بندی می گردد:

1- اهداف و خط مشی ها   2- استراتژی  3-اجرای سیاستها   4-سیاستگذاران چه کسانی هستند؟

5-سیاستگذاری برای چه کسانی می باشد؟   6-سیاستگذاری کی و چه وقت

1- اهداف و خط مشی : در این مورد منظور از اهداف همان اهداف رسانه است اما اهداف رسانه چیزی جز یک زیر مجموعه از اهداف نظام سیاسی حاکم نیست و خط مشی های کلی اصولا" توسط آرمانها و ایدئولوژی نظام حاکم تعیین می شود.آرمانها اهداف را در یک حوزه مشخص و محدود نگهداری می کنند و سیاستگذار رسانه مجبور است حیطه حرکت خود را در داخل آن چهارچوبی که آرمان برایش تعیین کرده بداند. هر حکومتی دارای ایدئولوژی خاصی است که خود بر پایه آن ایدئولوژی بنا شده است و شکل خاص هر حکومت بیانگر ایدئولوژی آن حکومت می باشد. در طیف اشکال حکومت از یک طرف دیکتاتوری و در طرف دیگر دموکراسی در معنای آرمانی قرار  ارد و در بین این دو رژیمهای حد واسطی نیز وجود دارند.

معمولا" در این طیف هر که از سمت دیکتاتوری به سمت دموکراسی حرکت کنیم نقش مردم در سرنوشت خود و در دولت خود بیشتر و موثرتر می باشد. بنابراین در حکومتهایی که بصورت دموکراسی مبنی بر تاکید بر نقش مردم در مشارکت در مسائل ملی و دولتی دارند معمولا" این نوع حکومتها مشارکت پذیر هستند. یعنی اینکه به خواسته ها وخلاقیتهای مردم و تاثیر آن در شکل دولت توجه بیشتری می کنند. بنابراین سیاستگذاری رسانه ای در این نوع حکومتها باید طوری باشد که به نقش مشارکت جویی مردم یعنی توجه به افکار نو ملت  و خلاقیتهای فکری و موثر آنان در حکومت توجه شده باشد. البته مشارکت پذیربودن یا مشارکت جو بودن دولت در شرایط مختلف متفاوت است. ب ای مثال در زمان جنگ دولت باید سعی در حفظ روحیه ملی داشته باشد. برای انجام اینکار احتیاج به تبلیغات دارد و باید سعی کند افکار عمومی را در جهتی هدایت کند که روحیه جنگی در ملت حفظ شود و همینطور از تضعیف ممانعت گردد. یعنی عملا" ملت مشارکت پذیر  می شوند. پس در مشارکت جو و مشارکت پذیربودن دولت یک رابطه تعاملی و معکوس برقرار است.

2-استراتژی : استراتژی از کلمه یونانی استراتگوس به معنای فرمانده  کشوری و لشکری می باشد. نخستین بار این لغت در طرح ریزیهای جنگی و عملیاتی مطرح شد.شاید بتوان به راحتی گفت که کلمه استراتژی یکی از پرکاربردترین لغات در عرصه علوم نظامی است. در تعاریف امنیتی منظور از استراتژی طراحی عملیات نظامی برای پشتیبانی اهداف سیاسی است. پس لغت استراتژی بطور ضمنی طرح نظام را به همراه دارد و استراتژی یک برنامه عمل است و ارزش آن در کاربرد آن است.

 ارزش یک استراتژی را خبر در صحنه عمل نمی توان تعیین کرد. لغت استراتژی به معنی اولویت موضوعی هم می باشد. منزبرگ از صاحب نظران مدیریت ی گوید استراتژی یعنی طرح و نقشه و صف آرایی موضع و دیدگاه و همینطور از نظر او استراتژی یک نقشه است که رهنمود مسیر عملیات آگاهانه می باشد. مفهوم استراتژی در خبر از جنبه های مختلف قابل بررسی است. با توجه به پویایی و تغییراتی در عرصه خبر استراتژی نیز در تعامل با محیط و در حال تغییر و پویایی است.

جنبه های مختلف استراتژی خبر

استراتژی دیدگاه - استراتژی موضع - استراتژی الگو - استراتژی نقشه  - استراتژی طرح

استراتژی خبری به معنای دیدگاه: نگرش کلی و کلان نظام سیاسی در جامعه که از طریق خبررسانی و اطلاع رسانی به اطلاع مخاطب رسانده میشود.

استراتژی خبری به معنای موضع: این استراتژی کارکردهای رسانه را مورد بررسی قرار می دهد که هدف تقویت دینداری جامعه ، بهداشت جامعه و آموزش همگانی در قالب این استراتژی و همان تعیین کننده موضع می باشد.

استراتژی خبری به معنای الگو: انتخاب سلسله اقدامات برای رسیدن تحقیقات عملیات روانی.

استراتژی خبری به معنای نقشه: جریان سازی خبری، دفاع خبری و تهاجم خبری با استفاده از نقشه راه مشخص می شود.

استراتژی خبری به معنای طرح: انتخاب شیوه های عملیاتی برای خبررسانی.

هرکدام از جنبه های فوق در مقطعی خاص برای رسیدن به هدف موردنیاز و قابل توجیه می باشد.

3-اجرای سیاستها

اجرای سیاست به معنای آن است که ما بعد از انتخاب باید بدانیم چگونه و چطور می خواهیم به هدف برسیم. در این مرحله اقناع مخاطب محور اصلی کار ماست. یعنی اینکه معیار تعیین موفقیت ما در کار خبررسانی صورت می گیرد که مخاطب ما اقناع شده باشد و احساس کند آنچه را که می خواسته به او داده شده است و حقیقت همان است که او می فهمد. اگر در مخاطب چنین وضعیتی ایجاد شد ما در اجرای سیاست موفق بوده ایم. حوزه هایی که برای رسیدن به این هدف باید مورد دقت قرار گیرد عبارتند از روشهای تنظیم خبر، شیوه ها و تاکتیکهای خبری و چگونگی القای پیام می باشد.

 درتنظیم خبر باید هم به شکل ظاهری خبر یعنی عناصر خبر، سبک نگارش و دستور زبان آن توجه شود و هم به محتوای آن. یعنی اطلاعاتی که در پاراگراف خبری نهفته است. تنظیم محتوا بستگی به هدف ما دارد که چه عنصری از اطلاعات را بخواهیم برجسته کنیم. معمولا" اطلاعاتی که برجسته شوند در قسمتهای ابتدایی خبر می آید و بقیه اطلاعاتی از قبیل سوابق خبر در قسمتهای بعدی خبر منعکس می شود. بطور مثال در این قسمت اگر سازمان ما رادیو باشد باید سعی کنیم در ابتدای برنامه خبری اطلاعات را بطور کامل منعکس نسازیم و بعضی از گزارشات و اخبار خاص را در وسط یا انتها برنامه پخش کنیم که مخاطب مجبور شود کل برنامه را بشنود.

4- سیاستگذاران خبری چه کسانی هستند یا منابع سیاستگذاری چه کسانی هستند؟

آیا مدیر یک رسانه سیاستگذار آن رسانه می باشد. سیاستگذاری جزیی از مدیریت است که می تواند هم توسط مدیر رسانه انجام شود و هم توسط معاونان او. البته عوامل چندی به عنوان منبع در سیاستگذاری موثرند که عبارتند از عوامل درون سازمانی وعوامل برون سازمانی. عوامل درون سازمانی عبارتند از: راس و مدیریت سازمان، معاونان و مدیران، سردبیران و دروازه بانان خبر، خبرنگاران، فرهنگ سازمان و خط مشی های حاکم. کلیه عواملی که بر روند خبر تاثیرگذار می باشند می توان به عنوان عامل موثر در سیاست رسانه ای موثر دانست.

در اینجا می توان گفت که گاهی منابع خبری در سیاستگذاری خبری اثرگذار می باشند. خصوصا" اگر این منابع خبری دارای نقش سیاسی نیز باشند. منابع خبری اگر دارای نقش سیاسی هستند عبارتند از نهاد اجرایی، نهاد قانونگذاری، نهاد قضایی و افکار عمومی. بنابراین در نظامهای کثرت گرا قوه اجرایی یا دولت معمولا" نماینده حزب یا احزاب حاکم است. قوه مغننه یا مجلس قانونگذار شامل طیفی از نمایندگان است و احزاب سیاسی و گروههای فشار نیز بصورت غیرمستقیم در سیاستگذاری رسانه ای موثرند.

گروههای فشار برخلاف احزاب سیاسی بدنبال بدست آوردن قدرت اجرایی نیستند ولی برای تاثیرگذاری روی سیاستهای دولت از طریق روشهای سیاسی و ارتباطی فعالیت می کنند. این گروهها که گاه درون دولت فعالند مثل خانه کارگر و اتاق بازرگانی و صنایع و معادن که معمولا" مورد مشاوره دولت قرار می گیرند و گاه در خارج از دولت هستند مثل کانون نویسندگان ایران. رهبران و تصمیم سازان نخبه، قوانین حرفه ای، محیطهای حرفه ای بین المللی، رقبا و اولویتهای مخاطبان و جمعیتهای حرفه ای و همچنین رهبران غیررسمی، فرهنگ و سنت و منابع خبر از عوامل تاثیرگذار بر سیاستگذاری می باشد.اگر با تغییر این عوامل بر سیاستگذاری چه درون سازمانی و چه برون سازمانی سیاستگذاری رسانه تغییر نکند عملا" باعث ضعف رسانه تلقی شده و ناتوانی در انجام وظیفه اش بوده است.

5- سیاستگذاری برای چه کسانی است؟

مکان مخاطب و طیفی از اشخاص که ما با آنها سروکار داریم. در اینجا باید به ویژگیهای مخاطبان توجه شود. ماهیت گیرندگان، ویژگی گروهها و طبقات مختلف اجتماعی، جامعه شناسی مخاطب و نیازشناسی گیرنده پیام باید مطرح باشد. در اینجا باید خصوصیتهای مشتری شناخته شود. باید به تاریخ و تمدن و فرهنگ و تمام ابعاد زندگی او توجه به عمل آید و همینطور خلق و خوی مخاطب که آیا شخصیتی آرام است یا یک روحیه هیجانی دارد.

6- سیاستگذاری کی و چه وقت

در این مرحله زمان به عنوان محور مطرح است. یعنی لحظه مشخصی که برای تاثیرگذاری بر مخاطب با محصول خاص می توان کار کرد. تعیین نوع محصول و رابطه آن با زمان و جدول برنامه خبری و توجه به عنصر زمان از مطالب مهم این بخش است. در کار رسانه خبری دو نوع استراتژی وجود دارد:                                

     الف- استراتژی تمایز: یعنی تهیه بهترین محصول بدون توجه به هزینه                                                 ب-استراتژی حداقل هرینه: یعنی تهیه محصول خبری با ارزانترین قیمت.

انتخاب هر یک از این دو استراتژی بستگی به موقعیت رسانه دارد.رسانه هایی که می خواهند مخاطب جدید جلب کنند و در بازار رقابت شدید موفق شوند معمولا" استراتژی تمایز را انتخاب می کنند. رسانه هایی که تازه شروع بکار کرده اند نیز باید چنین استراتزی را در پیش گیرند. اما رسانه هایی که دچار بحرانهای مالی شده اند و مخاطبان خود را نیز پیدا کرده اند و حوزه فعالیت محدودی از نطر رده های مختلف مخاطب دارند، معمولا" از استراتژی حداقل هزینه استفاده می کنند.

 

فناوری سیاستگذاری خبری یک فرایند و پروسه ای است مشتمل  بر اقدامات پیش از مصوب شده تصمیمات و سیاست یا اتخاذ تصمیمات و تعریف سیاستهای تعریف شده و اجراشده می باشد.تا حالا هر چه گفته شده مربوط به عوامل اثرگذار بر سیاستگذاری و نحوه اجرای سیاستگذاریست که بیشتر در حوزه نظامی می گنجد. ولی این سیاستها واستراتژیهای تعریف شده باید بصورت عمل اجرا شود. شاید بتوان گفت سیاستگذاری یک بعد قضیه باشد و بعد مهم دیگر انعکاس اخبار است.پس نحوه انعکاس خبر هم بخشی از فرایند کلی سیاستگذاری خبری می باشد.

اصول و مبانی سیاستگذاری این زمینه را برای ما فراهم می آورد که به دنبال چه نوع اخبار و اطلاعاتی باشیم. فرض بر این است اطلاعات و اخبار را جمع آوری کردیم، یعنی نوشتن اطلاعات به پایان رسیده است. از طرف دیگر سئوال می شود هدف خبر و خبررسانی چیست.پاسخ لازم برای این سئوال تاثیرگذاری در ابعاد موردنظر انتشار خبر می باشد. بنابراین برای تاثیرگذاری علاوه بر سیاستگذاری درست و مطلوب باید به مهندسی خبر هم توجه شود.

مهندسی خبر

بکارگیری روشهای مهندسی در طراحی و بهبود سیستمها و روشهای فرایند تولید و پخش اخبار و گزارشهای خبری را مهندسی خبر می گویند.

در صنعت خبر فعالیتهای پیوسته ای برای تهیه و تولید خبر انجام میشود که محصول آن خبر و گزارشهای خبریست. ازاین رو متبلور کردن ارزشهای خبری درون رویداد که ان را خمیرمایه صنعت خبر نامیده اند که به راهبردهای عالمانه نیازمند است. مجموعه این فعالیتها و تصمیمات که ارتباط منطقی با یکدیگر دارند فرایندی را تشکیل می دهند که با استفاده از منابع ورودی محصول یا خدمتی را تولید و عرضه می کنند که این خود صنعتی پیشرفته است و به شیوه های علمی نیاز دارد.

مهندسی خبر بکارگیری اطلاعات، تجهیزات، منابع انسانی و دیگر منابع را با شیوه های علمی میسر می کند تا محصول بدست آمده از کیفیت مطمئن برخوردار شود. چون تولیدات خبری متنوع و غیرهمسان است و مدت ساخت هر خبر و گزارش خبری با دیگری تفاوت دارد. از این رو مهندسی خبر در پی آن است که ساخت محصولات متنوع را با بکارگیری شیوه های  مهندسی صنایع که اعتبار و دقت زیادی دارد انجام دهد. مهندسی خبر قصد ندارد با طراحی کلیشه های خشک خبر را در حصار خود بی روح کند، بلکه می خواهد تولید خبر را نظام مند ، اثربخش و کارا کند. مهندسی خبر بنا ندارد که سیستمهایی  را ایجاد کند تا در انتها ثابت و یکنواخت باشد، بلکه بر عکس در صدد تعیین الگوهایی است که موجب تولید اخبار متنوع و جذاب شود. بکارگیری روشهای علمی در مراحل تولید، توزیع و مصرف یا ارائه به مخاطب از اهداف مهندسی خبر است. از جمله مسائل موجود در شبکه های خبری تلویزیونی  وجود مجموعه ای از تحریریه ها و سرویسهای خبری با دامنه فعالیت گسترده است که منجر به تولید انبوه خبر می شود. دست اندرکاران تولید و پخش هر یک اختیارات، وظایف، نگرشها و سلایق متفاوتی دارند.

عناصر پخش خبر در جایگاه تصمیم گیرندگان نظام کیفیت از پخش بعضی تولیدات خبری به علت نازل بودن کیفی آن اجتناب می کنند که این منجر به بروز اختلاف بین عوامل تولید و پخش خبر و ایجاد خلل در رسانه می شود.

مهندسی خبر اختلاف بین عوامل تولید و پخش خبر را در حد رضایت بخش کاهش می دهد.ایجاد مرزبندی شفاف و دقیق بین وظایف تولید و پخش و از بین بردن تداخل وظایف و کاهش تنش بین دست اندرکاران خبر، از ثمرات مهندسی خبر است. این تداخل از آنجا ناشی می شود که دست اندرکاران تولید خبر اغلب معتقدند  ایده، طرح وتهیه و تنظیم خبرتا پایان مرحله تولید را برعهده دارند و دست اندرکاران پخش نیز اعتقاد دارند چون توزیع کننده محصول خبر هستند باید سلیقه و علاقه آنان در تولید مدنظر قرار گیرد.

این تفکر بظاهر منطقی منشا آشفتگی و ایجاد موانع ارتباطی در کار رسانه می شود. مهندسی خبر با تعیین شیوه های اجرایی کار،تحدید حوزه فعالیت و تدقین (قانونمندکردن) وظایف تا حدود زیادی از این آشفتگی ها می کاهد. طرح مهندسی خبر بنا ندارد با دست بردن در ارزشهای خبری مصنوعاتی را ارائه دهد که واقعی نباشد، بلکه در صدد است که ارزشهای خبری در شایسته ترین شکل خود ارائه شود. از این رو آنچه که شالوده مهندسی خبر را تشکیل می دهد بهترین شکل تولید و ارائه خبر آن هم نه بصورت مصنوعی بلکه بصورت واقعیست.

اهداف مهندسی خبر

مهندسی خبر شش هدف عمده دارد. اهدافی که باید همزمان در فرایند تولید و پخش خبر تحقق یابد. این اهداف شالوده اساسی محصول خبر است که با تحقق آنها بستر مناسبی برای تهیه خبر و ارائه آن ایجاد  می شود: 1- بهره وری 2- پربارسازی 3- کیفیت 4- سرعت 5- نوآوری 6- جامع نگری

1- جامع نگری خبری: فرایند تولید خبر سیستم پیوسته ای از فعالیتهاست که در ایستگاههای متعدد کاری انجام می شود. مهندسی خبر در پی نظام مند کردن سیستمها و روشهای این فرایند است. به گونه ای که بکارگیری شیوه های علمی را میسر سازد. با تبیین شیوه ها و روشهای تولید و پخش علاوه بر ضابطه مند و هدفمندشدن کار نقش سلیقه های فردی کاهش پیدا می کند. شیوه ها و روشهای علمی مهندسی خبر با ممانعت از کارهای موازی نیروها را کارا، موثر و تسلط مدیریت بر مجموعه را افزایش می دهد. مهندسی خبر سبب ایجاد سیستم کامل و متمرکز در سیاستگذاری ، برنامه ریزی، نظارت و کنترل، هماهنگی و ارزشیابی فرایند خبر می شود و سیستم عدم تمرکز در فعالیتهای اجرایی منطبق با وظایف هر بخش خبر ایجاد می کند.

2- پربارسازی: در واقع بحث تامین محتوا از طریق غنی سازی مشاغل خبریست که اقبال عمومی مخاطبان به رسانه نیز تا حد زیادی مربوط به آن است. دستیابی به ارزشهای خبری درون رویدادها و وقایع به مهارتهای برجسته ای نیاز دارد که با مهندسی دقیق آن می توان محتوای خبر را بخوبی می توان غنی کرد. مهندسی خبر با نگرش سیستمی به کار تعمیق و پربارسازی متناسب با آرمان و نیاز مخاطبان توجه می کند. در فرایند پربارسازی خبر اطلاعات و اخبار ارزشمند و وقایع و رویدادها در قالب گفتگوهای خبری به مخاطب ارائه می شوند.

3-نوآوری: خبر از جمله محصولاتی است که با هیچ محصول و کالای صنعتی مقایسه پذیر نیست. چون هر خبر ویژگیهای خاص خود را دارد.مخاطبان خبر همیشه علاقه مندند در جریان خبرهای جذاب و متنوع قرار گیرند. از این رو تنوع و نواوری در مراحل طراحی و تولید این محصول نیازمند خلاقیت برجسته ایست. تفکر خلاق در تولید خبر موجب نوآوری و شکستن کلیشه های رایج در مراحل تولید و تزیع خبر می شود. با بکارگیری فنون مهندسی خبر انعطاف فوق العاده ای در ساختار و محتوای خبر ایجاد و به آن تنوع می بخشد و دست اندرکاران همیشه در صدد نوآوری خبر خواهند بود.

4- کیفیت: کیفیت همه ویژگیها و عملکردهای خاص محصول یا خدمات است که با ارزیابی آن می توان تعیین کرد که محصول یا خدمات یطور رضایت بخش اهداف استفاده از آن را برآورده ساخته یا نه؟ اگر به امور برنامه ریزی یا برنامه سازی به عنوان فعالیت توجه شود مشخصه های کیفی را می توان روش ساخت برنامه، محتوای برنامه، روش انتقال، زمان و زبان برنامه سازی ، اهداف و نتایج مورد نظر برنامه، میزان توجه و رضامندی مخاطبان، روش ارائه مطالب، بهره گیری مناسب از منابع و مواردی از این قبیل تلقی کرد. در آن دسته از رسانه هایی که عملیات نظارت و کنترل کیفیت برنامه در انتهای فرایند تولید انجام می گیرد که تقریبا بیش از 90 درصد هزینه های ساخت مصرف شده است که در صورت قابل استفاده نبودن برای پخش هزینه های فراوانی به هدر می رود.

با اجرای مهندسی خبر از وقوع چنین ضایعاتی جلوگیری و مشکلات تولید در هر مرحله ای به آسانی مشخص و نسبت به رفع آن اقدام می شود. اطمینان از کیفیت خبر باید فراگیر باشد و قبل از تولید ، هنگام پخش و بعد از پخش انجام شده و هدف آن اطمینان از صحت عمل است. مهندسی خبر کیفیت محصولات خبر را تضمین می کند. با اجرای این شیوه ضایعات کم و کنترل و نظارت فراگیر و راهبردهای کیفیتی در تمام مراحل فرایند خبر بکار گرفته و دقت در مراحل تولید خبر زیاد می شود و در نتیجه اعتبار نتایج کار افزایش می یابد.

5- سرعت: پس از گردآوری اطلاعات هنگام تنظیم و تهیه خبر و گزارشهای خبری، نقایص و کمبودها نمایان می شود و گاهی سردبیران ناگزیر دوباره گروههای خبری خود را برای تکمیل اطلاعات به محل وقوع اعزام می کنند. البته اگر از لحاظ زمانی و مکانی امکان پذیر باشد و معایب را به شکلی جبران کنند که این موضوع موجب اتلاف زمان و کاهش سرعت خبررسانی می شود. با اجرای مهندسی خبر از این ضایعه جلوگیری می شود. آنچه که سیستم خبررسانی را فعال و پویا می کند، سرعت خبررسا نی است و اگر بهترین خبرها را در موقع مناسب ارائه نکنید کارایی و اثربخشی لازم را نخواهند داشت.

از این رو باید قبل از تهیه خبر و گزارش خبری برای چگونگی ارائه آن طرحی عرضه کرد و از کمترین فرصتها نیز بهره برد. سرعت و نظارت در خبر مانند شمشیر دو لبه است که باید به شکلی بین دوطرف آن تعادل برقرار شود. در غیر این صورت از یک طرف بیشتر میبرد و خسارت برجا میگذارد. اگر در مرحله نظارت تاکید زیاد شود، سرعت خبررسانی زیر سئوال می رود و اگر فقط به سرعت توجه شود و نظارت کم گردد خبر از باب محتوا و کیفیت لطمه خواهد دید. بنابراین مراحل برنامه ریزی،طراحی ،نظارت و آماده سازی خبر باید به شکلی انجام شود که ضمن تامین محتوا و کیفیت سرعت در خبررسانی نیز بهبود یابد.

6- بهره وری: هدف اساسی سازمانهای تولیدی و خدماتیست و به عنوان شاخص اساسی و نسبتی کارآمد برای سنجش و ارزیابی فعالیتهای انجام شده در مقایسه با منابع مصرف شده در سیستم سازمانی مورد توجه قرار می گیرد. در سیستم کاری نسبت خروجی ها سیستم یا فعالیتهای انجام شده به ورودیهای سیستم یا منابع مصرف شده نشانگر نسبتی است که می توان با آن استفاده درست، به موقع و موثر از منابع را سنجید. فعالیتهای انجام شده به تنهایی نمی توانند کارآمدی فعالیتهای فردی یا جمعی سیستم سازمانی را بیان کنند و در واقع باید دید که فعالیتهای انجام شده به چه قیمتی تمام شده است.

منابع مصرف شده چقدر بوده و نکته مهمتر اینکه از چه روشهایی برای تولید استفاده شده است. مهندسی خبر طراحی شیوه ها و روشهایی است که بهره وری منابع انسانی ، تجهیزات ، دانش ،اطلاعات و بهره وری زمان را افزایش می دهد و مخاطبان خبر نیز می توانند در فرصتهای اندک از اخبار و اطلاعات رسانه بهره مناسب ببرند.

اصطلاحات انگلیسی:

1- in formation  اطلاعات (مجموعه – علائم)     2-Head   line    تیتر- خلاصه خبر

3-mass   media commutation وسائل ارتباط جمعی (مجموعه دیداری – شنیداری)

4-Gate  keeper دروازه بانی خبر   5-Journalism روزنامه نگار

6- New  run like wild  fire  خبری که بسرعت منتشر می شود(خبر آتشی)

7-Free  lance  journalist     خبرنگار آزاد- مستقل( به هیچ جناحی وابسته نیست)

8-yellow  journalism نشریات زرد     9- Hot   news   خبر داغ  10- Opinion عقیده- نظر

11-Article یک متن بصورت غیر ثابت  12-News  Engineering  مهندسی خبر

13-In richment  پربارسازی    14- Productirity  بهره وری

15- quality کیفیت     16- Front  page   صفحه اول

 

مطالب مندرج متعلق به اینجانب نمی باشد